Travma sonrası stres bozukluğu nedir sorusuna yanıt olarak beklenmedik bir şekilde ortaya çıkan olayın, bireyi dehşet içinde bırakması ve çaresizliğe itmesi durumudur. Derin bir korku yarattığı için kişide ciddi psikolojik etkiler yaratabilir. Travma sonrası stres bozukluğu özellikle de deprem, savaş, trafik kazası ve cinsel istismar gibi olaylarda ortaya çıkar.
İçindekiler;
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nedir?
Travma sonrası stres bozukluğu nedir sorusuna bireyin yaşadığı olay karşısında çaresiz kalmasına neden olan bir psikolojik rahatsızlık olduğunu söyleyebiliriz. Ani bir şekilde ortaya çıkan travma sonrasında stres bozukluğu meydana gelebilir. Olaydan kısa süre sonra gelişen stres bozukluğu bazı kişilerde uzun süre sonra da ortaya çıkabilir.
Travma sonrası stres bozukluğunu dört farklı şekilde ele almak mümkündür. Bunlar; yeniden yaşamak, kaçınma, artan uyarılma, olumsuz bilişler ve ruh hali olarak sınıflandırılır. Yeniden yaşamak bireyin travma esnasındaki olayla tekrardan yüzleşmesidir. Bu süreçte olaya dair sesler, görüntüler gibi detaylar hafızaya gelir ve kişinin kendini suçlamasına neden olur.
Kaçınma ise bireyin travmatik olayın izlerinden uzak durması anlamına gelir. Kişi, yaşanan durum hakkında konuşmak istemez ve içe kapanabilir. Artan uyarılma ise kızgınlık, öfke ve sinirliliğinin daha fazla hissedilmesidir. Olumsuz bilişler ve ruh hali bireyin travmadan kayaklı olarak sürekli kendini suçlaması ve üzgün hissetmesidir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtileri
Travma sonrası stres bozukluğu belirtileri her kişide farklı görülebilir. Aynı zamanda belirtiler bazı bireylerde kısa bazılarında ise uzun süre etkisini devam ettirir. Bunun temel nedeni yaşanan olaya verilen tepkiyle ilgilidir. Aşağıda travma sonrası stres bozukluğunun belirtileri verilmiştir:
- Huzursuzluk hali
- Bilişsel sorunlar (unutkanlık, hatırlayamama)
- Hayata karşı hevessizlik ve tükenmişlik hissi
- Normalden daha fazla korkma
- Suçluluk hissetme
- İçe kapanıklık
- Uyku problemleri
- Hareketsizliğe yatkın olma
- Yakın çevreyle sık sık çatışma yaşama
- Ağlama nöbetleri
- Yeme bozuklukları
- Alkol ve sigara gibi zararlı maddelere yönelme
- İş-eğitim alanında başarısızlık
- Sosyal çevre ile iletişim kurmada zorlanma
- Yaşanan travmayla mizah yoluyla başa çıkma
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nasıl Geçer?
Travma sonrası stres bozukluğu bireyin günlük yaşamını etkileyen psikolojik bir durumdur. Olumsuz etkilerinin azaltılması için psikoterapi veya ilaç tedavisi uygulanabilir. Destekleyici terapiler kişinin kendi ruh hali ve çevresiyle olan iletişiminin iyileştirilmesine yöneliktir. Eğer yaşanan herhangi travmatik bir olaydan sonra ruh hali, fiziksel veya zihinsel durumda olumsuz belirtiler yaşanıyorsa tedavi alınmalıdır.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Tedavisi
Travma sonrası stres bozukluğu nedir sorusunun yanı sıra tedavisi nasıl yapılır sorusunun yanıtları da önemlidir. Travmadan sonra öfke, suçluluk ve depresyon gibi semptomlar görülüyorsa mutlaka psikolojik destek alınmalıdır. Zira tetikleyicilerle başa çıkmak bu süreçte iyileşmeyi hızlandırır.
Travma sonrası stres bozukluğu tedavisinde farklı psikoterapi yöntemleri uygulanır. Bunlar arasında bilişsel davranışçı terapisi, uzun süreli maruz bırakma terapisi, grup ve psikodinamik terapi yer alır. Bilişsel davranışçı terapi olay sonrasında meydana gelen olumsuz düşünce ve davranışları düzeltmeyi amaçlar.
Uzun süreli maruz bırakma terapisi ise bireyin olayla yüzleşmesi için yeniden travmanın canlandırılmasını içerir. Psikodinamik terapi bireyin kısır döngüye giren olumsuz duygularıyla yüzleşmesini ve başa çıkmasını öğrenmesini mümkün kılar. Grup terapisi ise benzer travmatik olay yaşayan kişilerin bir araya getirilerek duygu ve düşüncelerini birbirleriyle paylaşarak daha iyi hissetmelerini sağlar.
Eğer travma sonrası stres bozukluğu kişinin kendine ve çevresini çok fazla olumsuz etkiliyorsa ilaç tedavisi de yapılabilir. Bunun amacı kişinin kabus ve kötü rüyalarını azaltması, uyku bozukluklarını gidermesi ve daha iyi hissetmelerini sağlamaktır. Travma sonrası stres bozukluğu belirtileriniz varsa özel tedavi seçenekleri için Say Klinik’i tercih edebilirsiniz.
Sık Sorulan Sorular
Travma sonrası stres bozukluğu risk faktörleri nelerdir?
Travma sonrası stres bozukluğu pek çok kişinin hayatı boyunca maruz kalabileceği bir psikolojik durumdur. Fakat altta yatan psikolojik bozukluklar da bunun ortaya çıkmasına neden olabilir. İleri veya çocuk yaşta olan, aile ve çevre desteği görmeyen ve daha önceden benzer travmatik yaşayan kişiler risk faktörleri arasındadır.
Travma sonrası stres bozukluğu nasıl önlenir?
Travma sonrası stres bozukluğunun önlenmesi için zamanında psikolojik destek almak oldukça önemlidir. Aksi durumda normal stres tepkileri ağırlaşarak anormal hale dönebilir. Psikolojik desteğe yönelmeden önce yaşanan travmatik anı güven duyulan aile veya yakın arkadaşla paylaşmak da gerekir.
