Ters psikoloji nedir sorusuna bireyin davranış ve düşüncelerini yönlendirme amacıyla kullanılan bir yöntemidir şeklinde yanıtlamak mümkündür. Jack Brehm tarafından ortaya atılan bu kavram, kişilerin özgürlük algılarını tehdit eden durumlarda aksi yönde davranmalarını sağlar. Diğer bir deyişle, bireyin yapmak istemediği bir eylemi gönüllü olarak gerçekleştirmesine olanak tanır. Bir nevi manipülasyon tekniği olarak da bilinen ters psikoloji gerekli durumlarda uygulanır.
İçindekiler;
Ters Psikoloji Nedir?
Ters psikoloji nedir sorusu bir bireyi harekete geçirmek için kullanılan manipülasyon yöntemidir şeklinde yanıtlanabilir. Karşıdaki kişinin düşüncelerini ve davranışlarını aksi yönde değiştiren bu teknik oldukça etkilidir. Tepkisellik kuramının parçası olan ters psikoloji bireyin istediği sonucu elde etmesi için açık davranmak yerine tam tersini uygulama biçimidir.
Bilinçli şekilde uygulandığında olumlu sonuçları ortaya çıkaran bu teknik günümüzde pek çok kişi tarafından istemsiz şekilde dahi kullanılır. Bir strateji olarak da düşünülen ters psikolojinin amacı, karşıdaki kişiyi gizli şekilde motive etmek ve hızlı şekilde harekete geçirmektir.
Ters Psikoloji Nasıl Uygulanır?
Ters psikoloji farklı şekillerde uygulanan bir manipülasyon tekniğidir. Eğitim, ilişki, çocuk yetiştirme, reklam ve pazarlama gibi farklı alanlarda kullanılan bu yöntem çeşitli etkileri ortaya çıkarır. Bireyin harekete geçmesi için tam tersi cümlelerle öneride bulunmayı ya da vazgeçirmeyi sağlayan bir tekniktir.
Ters psikolojiyi uygulamak için öncelikle hedef belirleme esastır. Temelde suçlu hissettirme, kendini beğendirme ve yalan söyleme gibi manipülatif teknikler kullanılır. İstenmeyen bir davranışı küçümseyerek bireyin istenilen şekilde davranması sağlanabilir. Örneğin bir ebeveynin odasını toplamayan çocuğa doğrudan bunu bildirmesi yerine “Odanı toplaman oldukça zor, sanırım bunu başaramayacaksın” şeklinde cümle kurması ters psikolojiye uygundur. Ters psikolojinin kullanıldığı diğer örnekler aşağıdaki gibidir:
- Bir öğretmenin bir kitabı doğrudan önermesi yerine “Bunu okumanıza gerek yok çünkü üniversite düzeyi bir kitap.” şeklinde cümle kurması öğrencileri harekete geçirir.
- Satış ve pazarlama alanında “Bu üründen sadece 10 adet kaldı!” şeklinde ifade kurması müşterileri satın almaya teşvik eder.
- Belirli besinleri yemeyen çocuğa “Bu sebze/meyveleri büyüklerin yemeleri gerekir” cümlesiyle çocuklarda rekabet başlar. Böylece istenilen besin daha kolay şekilde yedirilir.
- İkili ilişkilerde partnere karşı “Sanırım bunu yapmak istemiyorsun, sen bilirsin” şeklinde cümle kurulması istenilen eylemin yapılmasını kolaylaştırır.
- Bireyin bir alışkanlığını değiştirmesi için “Bu alışkanlığı asla değiştiremem” demesi kendisine meydan okumasını sağlar ve aksine daha fazla azim gösterir.
Ters Psikoloji Ne Zaman Yapılır?
Ters psikoloji nedir sorusunun yanı sıra ne zaman yapılır sorusunun yanıtı da önemlidir. Bu manipülasyon tekniğinin amacı kişinin özgür iradesini koruyarak harekete geçmesini sağlamaktır. Bu nedenle bilinçli şekilde yapıldığında başarılı sonuçlar elde edilir.
Motivasyon eksikliği hisseden bireylerde ya da isyankar kişilerde ters psikoloji uygulanabilir. Kişiye teklifin ona fayda sağlayacağına dair inandırıcı bir argüman sunmak da önemlidir. Örneğin, “Evet, bunu yapmanı istemem ama bence bu senin için doğru karar” cümlesi istenilen eylemin gerçekleşmesi için teşvik edicidir.
Ters psikoloji, otorite ve ebeveynlere karşı gelen ergen ve çocuklar için de uygun zamanlarda kullanılır. Aynı zamanda kararsız kalınan durumlarda da bireyler için yapıcı ve aksi cümlelerle sağlıklı kararlar verilmesine yardımcı olunur.
Sık Sorulan Sorular
Ters psikoloji neden yapılır?
Ters psikolojiyi uygulamanın nedenlerinden biri zorlama ve baskıdan kaçınmaktır. Çocukları yönlendirme ve içsel motivasyonu artırma için de kullanılır.
Ters psikolojinin zararları nelerdir?
Ters psikolojinin sürekli kullanılması ikili ilişkilerde sorunlara ve özsaygı eksikliğine neden olabilir. Herkeste aynı tepkilerin verilmesi mümkün olmadığı için anlaşmazlık yaşanabilir. Bununla birlikte sürekli manipülasyona maruz kalmak bireyin güven sorunlarına neden olabilir.
