Otizm Tedavi Sürecinde Hangi Yollar İzlenmeli?

Aileler çocuğunda otizmden şüphelendiğinde ya da tanı aldığında nasıl bir tedavi süreci izleyeceklerini

bilememektedir. Daha çok internetten okudukları ve sosyal paylaşım sitelerinde öğrendikleri

çok sağlıklı olmayan bir bilgi kirliliği içinde dağılmaktadır. Haliyle bu da zaman kaybına neden

olmaktadır. En sağlıklı şekilde ilerleyen tedavi süreci;

• Otizm tanısını “ Çocuk Psikiyatristleri tanılar. Haliyle ilk işiniz bir çocuk psikiyatrisi ile
• görüşmek olmalıdır.
• Bu esnada çocuğunuzun Çocuk Nörolog’u tarafından da görülmesinde fayda var.
• Nörolog tanı koymadan önce çocuğunuz için bir takım tetkikler isteyebilir. (EEG, Mr, Kan Tahlili)
• Bu arada mutlaka çocuğunuza görme, işitme testleri de yaptırın. İyi görüyor, İyi duyuyor
• diyerek ihmal etmeyin. Çünkü bazı vakalarda 6 yaşına kadar Otizm tanısıyla tedavi
• görülürken sonrasında yapılan ayrıntılı işitme testleri ile kulağın 580’e kadar duyma
• kaybı tespit edilmektedir. Haliyle çocuk bu şekilde yanlış tanılamaya dayalı yanlış
• tedavi de almış olur. Bu nedenle bu kısım mutlaka es geçilmemelidir.

                                                                                          OTİZM NEDEN OLUR?

                  Ale belirtileri fark ettikten sonra ilk sorguladığı konu “Otizm neden olur?” sorusudur.

Aile bu soruya kendince cevaplar bulmaya çalışır.

Örneğin;

                  – İlk akla gelgn Bilgisayar, Telefon, Tablet… Sonrasında ise Televizyon… Yada genlerden

geldiği düşünülerek Bende böyleydim. Annem seslenirim seslenirim duymazdın derdi. Kardeş doğduğu

zaman gerileme başladı. Bence herşeyin farkında ama inatçı. Ebevyn olarak biz çalışıyoruz ilgilenemedik.

Yuvada yalnız kaldı. Gibi bir çok sebep ararız. Bu sebepler giderek uzar…

                  Aslında bilim dünyası da nedeni tam olarak bulmuş değil. Ancak en yaygın görüş

“Genetik ve Nörolojik bir bozukluk” olduğu noktasında toplanıyor.

                  Özellikle son dönemde yapılan araştırma sonuçlarına göre bazı görüşler;

                  –  Genetik, Biyolojik e Çevresel faktörlerin bazı istenmeyen yönlerinin kombine

olması ile ortaya çıkıyor. bebeğin ilk ayladan itibaren beynindeki ayna nöronlarında oluşan

anormal büyümeye bağlı yapısal bozukluklardır. (Brain Behavior)

                  – Serotonin, Dopamin ve Epinefrin gibi Nörotransmiterlerin anormal işlev göstermesibunuda

bazı bilim adamları vücudun bir virüse karşı verdiği tepki olarak yorumluyor. Haliyle virütik bir neden

de bu sorunu tetikleyebilir. (Bruin Behavior)

                  – Gen değişikliği ve mutasyonu (Autism Speaks) Eğer çocukta genetik bir yatkınlık var i

se çevre ve biyolojik etkenler bu sorunun çıkmasina neden olabilir.

                  – Annenin hamileliği esnasında yüksek oranda pestitistlere ve hava kirliliğine maruz

kalması ( Autism Speaks)

                  Ancak bunlarda halen teori aşamasında olup geçerli şudur diyebilecek bir neden

bulunamamıştır.

                  ABD hastalık konrol ve önleme merkezlerinden ( CDC) Otizmin son 40 yılda 10 kat arttığını

ve günümüzde 59 da 1 görülme sıklığına kadar geldiğini bildirmektedir. yapılan araştırmalarda da

Otizmin erkeklerde kızlardan 5 kat daha fazla görüldüğü bulunmuştur.

                  Aynı şekilde Yıllık bazda Otizmin 10 ile 17 arasinda artmakta olduğu da vurgulanmaktadır.

                                                                        OTİZMİN BELİRTİLERİ NELERDİR?

                  Kaynaklarda bir çok Otizm belirtisi sıralanmakta. Uzmanlarda değerlendirirken buralardan

ilerlemektedir. Ancak bazen Aileye Otizm belirtisini anlatırken ister istemez dirençle karşılaşabilirler.

                  Elbette ki tanılama  ya da şüphelenme dönemi hiç bir Aile için kolay süreç değildir.

                  Örneğin; “Göz Kontağı yetersiz” dendiğinde sizi İlk defa görüyor, Ortamı ilk defa görüyor,

Ortamı anlamaya çalışıyor bakın şimdi bana baktı. Evde daha çok bakıyor, gibi ifadelerle sık sık

karşılaşılmaktadır.

                  Oysa Uzmunların ve Eğitimcilerin beklediği Çocuğun ev ortamında yaptığı davranışları

dışarıda da genelleyebilmesidir. 5-10 dakikalık gözlemler il kesin tanılama yapmanin doğru olmaz.

                  Çocuktaki sorunun ne olduğunu tesput etmek için çocuğu en az 4 ile 12 seans arası

gözlemlemeli, testleri yapılmalı ve değerlendirilmelidir. Bu şekilde yapılacak değerlendirme tedavi

sürecini belirlemek için daha sağlıklı olacaktır.

                   Aile bir uzmana danışmadan önce evde çocuğunu izleyerek vereceği bilgilerle  de sorun

hakkında uzmanda bir fikir yaratabilir, tanı sürecini kolaylaştırabilir.  

                  bu şekilde aileler için bir rehber olması amacıyla, çocuğunuzda Otizm belirtileri olup

olmadığını gözlemlemenize yardımcı olacak en basit dille ancak en etkili ve vurucu maddeler

aşağıda siralanmıştır.

                  1. Çoçuğunuz “Sosyal Gülümse” dediğimiz tepkiyi veriyor mu?

                  Sosyal gülümse, bir yaşından itibaren etrafından biri ona gülümsediğinde gülümseyerek t

epki vermesidir. ancak bu gülümsemeyi sadece aile üyelerine değil yeni tanıştığı kişilerede

göstermesi gerekiyor. (Cevap EVET olmalı)

                  2. Sizin kafanızı çevirip baktığınız şeye çocuğunuz da dönüp bakıyormu?

                  Etrafındaki herhangi bir şeye bakın. Örneğin; masa üzerinde duran vazodaki çiçeğe…

Elinizle göstermeden sadece gözlerinizle çiçeğe bakarak çocuğunuza seslenin. Bak güzel bir çiçek.

Dönüp bakmasi beklediğimiz davranış, ( Cevap EVET olmalı)

                  3. İşaret ettiğiniz yere dönüp bakıyormu? Bu sefer o çiçeği en az 2 metrelik bir

mesafeden işaret parmağınızla gösterin. Dönüp bakması istediğimiz tepki. (Cevap EVET olmalı)

                  4. İstediği şeyi parmağı ile sık sık gösteriyormu?  Çocuğunuz istediği bir şeyi

parmağı ile göstermesi beklediğimiz davranış. Sizin elinizi kullanması ya da sizi istediği

şeye çekmesi istemediğimiz davranış. ( Cevap EVET olmalı)

                  5. Talepte bulunuyormu? Yani istediği şey konusunda size bakarak ısrar etmesi,

ağlaması, sizi zorlaması esas. Burada sadece takıntı yaptığı arabası, topu vs. dışındaki şeylere

de yapmalı. ( Cevap EVET olmalı)

                  6. Oyun oynamak için sizinle uğraşıyormu? Sizinle oynamak için sırtınıza çıkıyormu?

Oyuncaklarını getiriyormu? Gıdıklamanızı istiyormu? Ve bunları isterken sürekli sizinle meşgul

olması istenen davranış. ( Cevap EVET olmalı)

                  7. “Ce- e oynunu oynarken devam ettirmeniz konusunda ısrar ediyormu? Yüzünüze

bir Eşarp ya da örtü ile kapatın. Her yüzünüzü açtığınızda “Ce-e” diyerek yüz mimiklerinizle

çocuğunuzu şaşırtın. Siz her bıraktığınızda çocuğunuzun bu hareketi devam ettirmeniz konusunda sizi

yönlendirmesi ve ısrar etmesi gerekli. Çocuğun bu oyunu uzun bir süre ( En az 10 dakika) oynaması

istenen davranış. (Cevap EVET olmalı)

                  8. Sürekli tekrar ettiği bırakmadığı davranışları varmı? Elleri kuş gibi çırpma hareketi, çok

uzun süre parmak ucunda yürüme, Sürekli topuyla, Arabasıyla, logolarıyla oynaması, kapıları, Işıkları,

çekmeceleri açıp kapaması, Etrafında dönmesi, gözleri ile yandan bakarak bir çizgi yada simetrisi

olan yerlerde yürümesi, her şeyi ağzına alması gibi davranışlar. (Cevap EVET olmalı)

                  9. Sizinle olan göz kontağı anlaması ve istediğinizi yapmanız konusunda yeterli süredemi?

Göz kontağı aile tarafindan sadece göze bakmak gibi algılanıyor. Oysa burada göz kontağı olarak

vurgulanan şey çocuğa bir şey anlattığınız esnada uzun süre size bakarak ne dediğinizi anlamaya

çalışmasıdır. Yani aslında sadece  gözlerini size çevirerek  bakması değil o esnada oluşan etkileşimi

yorumlama çabasıdır. (Cevap EVET olmalı)

                  10. İsmiyle seslendiğinizde 10 da 6 sına cevap veriyormu? Erken çocuyluk döneminde

çocukların ilgi alanları ve yoğunlaşma süreleri farklılık gösterdiğinden arada sırada çocuğun ismine

cevap vermemesi nomaldir. Ancak ortalama 10 dakika içinde 10 defa ismiyle seselendiğinizde en az

6 sına dönüp bakması. ( Cevap EVET olmalı)   

                  11. Elinizden tutup istediği şeye sizi yönlendiriyormu? 12- 14 aylık bebekler istediklerini

işaret parmağını kullanarak gösterir. Oysa Sosyal etkileşemi zayıf ya da farklı gelişen çocuklarda en

sık görülen sorun işaret işaret parmağını kullanmamalarıdır. Çocuk işaret parmağını kullunuruk su

istiyorsa Ebevynin elinden tutar ya da ittirerek suya doğru yöneltir. (Cevap HAYIR olmalı)      

                  12. Siz onunla iletişime geçmeye çalıştıkça o istemiyor tekrar etmekten hoşlandığı

şeyleremi dönüyor? Çocuğun işi oyundur. Oyun oynamak, yetişkinle iletişime geçmek, kendini fark

ettirmek, ilgi çekmek ve talepte bulunmak olmazsa olmazlarıdır. Eğer çocuğunuzla iletişime geçmek

istediğiniz zamanların 60’da çocuğunuz sürğkli ve tekrarlayıcı ilgi alanına dönüyorsa, sizinle

olan iletişimini5 dakikadan fazla sürdüremiyorsa birşyeler ters gidiyor olabilir. (Cevap HAYIR olmalı)

                  BU MADDELERE “9 EVETDEN EN AZ 4 HAYIR, 3 HAYIRDAN DA EN AZ 1 EVET”

cevası veriyorsanız çocuğunuzda OTİZM belirtileri olabilir.