Depresyondan kurtulmak mümkün mü sorusunu cevaplamadan önce bu psikolojik kavramın tanımını yapmak gerekir. Latince’de “ depresus” kelimesinden gelen depresyon aşağı doğru çekmek ve bitkin olmak anlamlarıyla karşılık bulur. Tıbbi literatürde tükenmişlik ya da çökkünlük olarak da ifade edilen bu kavram modern çağdaki pek çok bireyin yaşadığı bir durumdur.
Derin üzüntü, umutsuzluk ve yorgunluk hisseden çoğu kişi bu duygusal durumun içine hapsolur. Uzman tedavi gerektiren depresyon için bireyin de uygulayabileceği bazı adımlar vardır. Bunun için belirtilerin ne kadar süredir gözlemlendiği ve kişinin ne kadar etkilendiği önemli bir detaydır.
İçindekiler;
Depresyondan Kurtulmak Mümkün Mü? Neler Yapılmalıdır?
Depresyondan kurtulmak mümkün mü sorusuna günümüzün pozitif bilim dalının katkısıyla “evet” yanıtı verilebilir. Tedavi edilebilen bir ruh sağlık problemi olan depresyon, uzman psikolog ve psikiyatristler sayesinde çözüme kavuşturulur. Özel terapi yöntemlerinin uygulandığı depresyonda bazı durumlarda ilaç tedavisi de tercih edilebilir.
Depresyondan kurtulmak için bireyin de kendisinin bazı adımları atması gerekir. Bu süreçte duyguları paylaşmak ve yakın çevreden yardım almak büyük bir destektir. Bireyin kendini insanlardan soyutlaması depresyonu derinleştireceği için olabildiğince sosyal çevrede bulunması önemlidir.
Bunun yanı sıra mutluluk hormonunu sağlayan aktivitelerden olan doğa yürüyüşleri, spor ve hafif egzersizler yapılmalıdır. Uyku düzeni ve kaliteli bir rutin oluşturmak da bireye terapi gibi hissettirir. Bunun için uyuma ve uyanma saatleri düzenli olmalıdır. Bunun yanı sıra sabah, öğlen, ikindi ve akşam vakitlerinde sırasıyla yerine getirilecek rutin eylemleri belirlenmelidir. Örneğin sabah saatlerinde kişisel bakım, meditasyon, sağlıklı kahvaltı ve günü planlama oldukça verimli hissettirir.
Depresyon Belirtileri
Depresyon belirtileri temelde düşünsel, davranışsal, duygusal ve fiziksel olarak ortaya çıkar. Teşhisin konabilmesi için belirtilerden birinin veya birkaçının iki hafta boyunca sürmesi gerekir. Aynı zamanda şiddeti ve bireyin yaşam kalitesini etkileme düzeyi de göz önünde bulundurulur. Depresyon belirtilerini aşağıdaki başlıklar altında incelemek mümkündür:
Düşünsel Belirtiler
Depresyon belirtilerinde görülen düşünsel semptomlar bireyin aklından geçirdiği bazı düşünceleri kapsar. Bu süreçte “ben değersizim”, “yetersizim”, “güzel/yakışıklı değilim” ya da “kimse benimle zaman geçirmek istemiyor” gibi cümleler akıldan geçebilir. Daha ötesi, bunlara bağlı olarak bireyin intihar etme eğilimi ortaya çıkabilir.
Duygusal Belirtiler
Depresyonda genellikle olumsuz duygular şiddetli şekilde ortaya çıkar. Bunlar karamsarlık, suçluluk, umutsuzlun ve çaresizliktir. Değersizlik hissine bağlı olarak güvensizlik ve yetersizlik duyguları da meydana gelir. Geçmiş ve şu anda yaşanan olaylar tümünün ortaya çıkmasına neden olur.
Davranışsal Belirtiler
Birey, depresyon sürecinde kendini tüm dış dünyadan soyutlayarak izole eder. Yaşadığı hayattan kopmaya başlar ve düşük enerji moduyla vakit geçirir. Buna bağlı olarak günlük rutinlerini yerine getirmekte zorlanır ve işlerini ertelemeye başlar. Bununla birlikte kişisel bakım ve yeme-içme alışkanlıkları bile değişir. Ayrıca her konuda kaygı yaşayarak yeni ve gelecek hedeflerine ulaşma konusunda zorluk yaşar.
Bedensel Belirtiler
Depresyon sürecinde ortaya çıkan bedensel belirtiler arasında uyku ve yeme-içme bozuklukları yer alır. Birey bu süreçte uyanmakta ya da uyumakta zorluk yaşar. Genellikle sabahları enerjik hissedememe ve gün için uykuya dalma gibi eğilimler görülür. Aynı zamanda dikkat dağınıklığı, öğrenme zorlukları ve kas ağrıları gözlemlenir. Bunun yanı sıra cinsel isteksizlikler da fiziksel depresyon semptomlarından biridir.
Depresyon Türleri
Depresyon her bireyde farklı türlerde ortaya çıkabilen bir durumdur. Majör, kronik depresyon ve distimi en çok görülenler arasında yer alır. Bunun yanı sıra atipik, mevsimsel ve postpastum depresyon türleri de görülebilir. Depresyon çeşitleri ve tanımları aşağıdaki gibidir:
- Mevsimsel depresyon, her yıl belirli dönemlerde görülen özellikle de sonbahar-kış aylarında ortaya çıkan bir duygu durumudur. Afektif bozukluk olarak da adlandırılan bu depresyon türü nadiren yaz mevsiminde de görülür.
- Kronik depresyon türlerinden olan distimi, en az 2 yıl boyunca meydana gelen ve bireyin hayatını birçok yönden etkileyen bir çeşittir. En yaygın belilrtiler arasında düşük enerji modu, karar verememe, hiçbir aktiviteye karşı ilgi göstermeme ve düşük özgüven vardır. Bu teşhisin konulduğu bireyler belirli dönemlerde majör depresyon geçirebilir.
- Atipik depresyon, bireyin kendisini aşırı mutlu ve üzgün olarak hissettiği bir depresyondur. Bipolar bozuklukla karıştırılmaması gereken bu depresyonda birey genellikle çevresel faktörlerin etkisiyle mutluluk ve üzüntü gibi duyguları yaşar.
- Majör depresyon, en az iki hafta süren ve olumsuz duyguların yoğun yaşandığı klinik depresyon olarak da adlandırılır. Bireyin iki hafta boyunca sürekli üzgün, öfkeli, isteksiz ve uykusuzluk en önemli semptomlar arasındadır. Fiziksel olarak yorgun hisseden, iştahın azalması ya da artması da görülen belirtilerdendir.
- Psikotik depresyon, sanrı ve halüsinasyonların eşlik ettiği bir duygusal bozukluktur. Gerçeklikten kopma, yoğun derece günahkar ve suçlu hissetme görülen belirtiler arasındadır.
- Bipolar bozukluk, iki farklı duyguların uç noktalarda yaşandığı ve bireyin günlük işlevini oldukça etkilediği bir durumdur. Taşkınlık dönemi olarak mani, çökkünlük süreci olarak depresif olmak üzere manik-depresif hastalık olarak adlandırılır. Mani belirtiler arasında heyecanlı ruh hali, yüksek hedeflere ulaşma arzusu, sürekli verimli olma isteği ve yüksek enerji gibi taşkın ruh durumları görülür. Depresif belirtiler arasında ise unutkanlık, dikkatsizlik, umutsuzluk, yorgunluk, arkadaş ve aile çevresinden kopma yer alır.
- Postpartum depresyon, yeni doğum yapan lohusa kadınlarda görülür. Yeni bebek sahibi olan kadının hem fiziksel hem duygusal olarak farklı bir role geçmesi psikolojik olarak etkiler. 4 hafta ila 1 yıl olarak görülen postpartum depresyonda sürekli ağlama, yorgunluk, anksiyete ve hayattan zevk almama gibi belirtiler gözlemlenir.
Depresyon Tedavisi
Depresyondan kurtulmak mümkün mü sorusuna belirli tedavi yöntemleriyle mümkün olduğu belirtilebilir. En çok kullanılan yaklaşım olan Bilişsel Davranışçı Terapi yöntemiyle bireyin olumsuz düşünce kalıpları öğrenilir. Sorun çözme, negatif düşüncelerden arınma ve daha verimli hissetme için belirli uygulamalar gerçekleştirilir. Ayrıca Şema Terapi yöntemiyle de sürekli aldatılma, güvensizlik, değersizlik ve başarısızlık gibi olaylar üzerinde durulur. Şemalar üzerinde çalışılarak olumsuz kısır döngülerin kırılması başarılır.
Sık Sorulan Sorular
Boşanma sürecinde olan birey hangi terapiyi almalı?
Boşanma sürecinde olan birey aile danışmanlığı desteğini almalıdır. Hem anne babanın hem de çocukların bu sürece sağlıklı şekilde adapte olmaları için gerekli bir destektir. Ayrıca yeni aileye uyum aşaması da aile danışmanlığı hizmetiyle sağlıklı şekilde sürdürülür.
Bireysel terapi nedir ve neyi amaçlar?
Bireysel terapi kişinin duygusal ve ruhsal sıkıntılarına odaklanan bir tedavi yöntemidir. Bu terapi genellikle panik atak, depresyon, kaygı, yeme ve uyku bozukluğu gibi duygusal ya da davranışsal sorunları ele alır. Olumsuz düşünce ve davranış kalıplarını değiştirmeye yönelik olan bilişsel davranışçı terapi en çok kullanılan yöntemdir.
