Sosyal norm nedir sorusu bir grup tarafından kabul edilebilen kurallar ve standartlar bütünüdür şeklinde yanıtlanabilir. Toplumda kabul edilen sosyal roller olarak da tanımlanması mümkündür. Buna bağlı olarak bir bireyden beklenen davranış örüntüsü anlamına da gelir. Davranışı etkileyen sosyal norm, psikolojiyle de bağlantılı bir kavramdır. Bu noktada fikir, tutum ve değerlerden farklı olduklarını ve sosyal gruba bağlı olarak şekillendirildiği belirtilmelidir.
İçindekiler;
Sosyal Norm Nedir?
Sosyal norm nedir sorusuna basitçe sosyal kurallardır şeklinde yanıt verilebilir. Toplum içinde yaşama kuralları olarak da ifade edilen sosyal norm insanların rollerini belirler. İnsan davranışlarına itici güçte bulunan bu kavram bireylerin nasıl davranması gerektiğini gösterir. Buna göre her ülke ve sosyal grupta belirli normların varlığından söz etmek mümkündür.
Sosyal norm kavramına toplum içindeki bazı davranışlarla örnek verilebilir. Örneğin trafikte yayalara yol vermek, sıra beklemek ve birine teşekkür etmek sosyal norm davranışlarıdır. Toplumun örf, gelenek ve kültürünü belirleyen bu kavram yazılı olmayan kurallardır. Bu nedenle sosyoloji bilimini yakından ilgilendiren sosyal norm, davranışları da etkilediği için psikoloji alanına da etki eder.
Sosyal Normların Özellikleri
Sosyal normlar, toplumdaki bireylerin davranışlarını düzenleyen yazılı olmayan kurallardır. Toplum içinde görgülü, nezaketli ve uyumlu yaşama standardıdır. Sosyal norm nedir ve özellikleri nedir sorusuna aşağıdaki yanıtlar verilebilir:
- Toplumun ortak değer ve beklentilerinden doğan sosyal norm, toplum üyeleri tarafından kabul görür.
- Yazılı olmayan bir kavramdır. Gelenek, kültür ve örf gibi sözlü alışkanlıklarla aktarılır.
- Bireyler üzerinde baskı oluşturabilen sosyal norm, kişinin kabul edilen davranışlara uymadığında dışlanmasına neden olur.
- Zamanla ve toplumdan topluma göre farklılık gösterir.
- Ortak değerler bütününü kapsadığı için toplumsal düzeni sağlar.
- Sosyal kontrol mekanizması olan sosyal normlar toplum tarafından kabul görür. Ortak davranışlara uymayan kişiler ayıplanma ve dışlanma tepkileri görür.
Sosyal Normların Psikolojiye Etkisi
Sosyal norm, toplumsal düzeni sağlayan bir kavram olmasının yanı sıra bireylerin davranışlarını şekillendiren bir standarttır. Duygu, düşünce ve davranışları etkileyen bu kavram uyum ve topluluk duygusu oluşturur. Böylece bireylerin dışlanma korkusunu azaltır ve topluluk içinde kabul görmeyi sağlar.
Sosyal normlara aykırı davranış sergileyen bireyler suçluluk, utanç ve kaygı gibi duygular yaşayabilir. Bu nedenle normların toplumsal olarak benimsenen kurallara uymayı sağlayan güçlü bir yanı vardır. Psikolojik olarak bu kurallar bireylerin empati yaparak toplumun düzenini koruduğu gözlemlenir. Böylece sosyal ilişkilerin de daha sorunsuz ilerlemesi mümkündür. Ancak sosyal normlar bazı bireylerde psikolojik olarak baskı oluşturabilir ve bireyin benliğinden ödün vermesine neden olabilir. Bu durumda bireysel özgürlüklerin sınanması ve ayrımcılık görme gibi olumsuz etkiler ortaya çıkabilir. Ancak her toplumun doğruyu ve yanlışı ayırt etme biçimini sağladığı için sosyal normlara dengeli bir şekilde uyum sağlanması gerekir.
Sık Sorulan Sorular
Toplumsal norm nedir?
Toplumsal norm, toplum tarafından kabul gören ve zamanla öğrenilen kurallardır. Doğru, yanlış, iyi ve kötüyü ayırt etmeyi sağlar. Toplumsallaşma sürecinde zamanla alışkanlık haline gelir.
Sosyal normlar kaça ayrılır?
Sosyal normlar; hukuki, ahlaki, toplumsal adet ve geleneklere göre dörde ayrılır. Hukuki normlar yazılı kuralları kapsar ve dışındakiler toplumlar arasında zamanla aktarılan sözlü değer ve kalıplardır.
